Nederlandse Historie in ‘Macht – 800 jaar Binnenhof*’
*Zowel het binnenhof als het Haags Historisch Museum worden momenteel gerenoveerd.
Waar ooit de schutters van het Sint Sebastiaansgilde bijeen kwamen, ligt tegenwoordig het Haags Historisch Museum. In het pand aan de korte Vijverberg, met uitzicht op de Hofvijver en het Binnenhof, sta je oog in oog met de rijke geschiedenis van de hofstad.
Naar aanleiding van de renovatie van het Binnenhof opende in 2021 de tentoonstelling ‘Macht – 800 jaar Binnenhof’. Een logische locatie voor deze tentoonstelling is het Haags Historisch Museum zeker, aangezien het museum uitkijkt op de Hofvijver en dus praktisch buurman is van het Binnenhofcomplex. Onderverdeeld in 4 thema’s, in 4 zalen, wordt de geschiedenis verteld aan de hand van de gebouwen, de politieke strijd, de aantrekkingskracht van macht en de pracht en praal die daarbij horen.
Lichtontwerp- en adviesbureau 50LUX heeft voor deze historische tentoonstelling het lichtontwerp mogen verzorgen. Zij zijn in een vroeg stadium benaderd door Perspekt uit Haarlem, waar zij met regelmaat mee samenwerken. 50LUX is gespecialiseerd in het belichten van tentoonstellingen. Frank Hulsebosch, 50LUX vertelt: ‘We benaderen iedere tentoonstelling op een zowel artistieke als praktische manier. We kijken eerst naar de inhoud van de tentoonstelling en naar de vormgeving, dit geeft ons aanknopingspunten voor een eerste idee.
Vervolgens bespreken we met ontwerpers en opdrachtgevers wat de wensen en verwachtingen zijn. Het gaat daarbij vooral om de gewenste sfeer en uitstraling. Vervolgens gaan we ons verdiepen in de collectie, bij ieder project is het belangrijk om te weten of er restricties zijn waaraan we ons aan moeten houden. Het is voor ons van essentieel belang om te weten wat de maximale luxwaardes op de verschillende collectiestukken zijn om een evenwichtig lichtplan te kunnen maken.
Parallel in het inhoudelijk traject kijken we naar de praktische kant. Wat is mogelijk met de materialen die er zijn. Uitgangspunt is voor ons altijd om de klus te klaren met de beschikbare middelen. We controleren in de tekeningen van de vormgevers of we alles kunnen belichten vanuit de bestaande lichtrail en of de voorraad armaturen voldoende is.’
Ook voor Macht – 800 jaar Binnenhof is er gekeken of de aanwezige verlichting kon voldoen aan de eisen en functionaliteiten om de tentoonstelling kwalitatief uit te lichten. Dit bleek niet zo te zijn. Snel werd duidelijk dat er nieuwe verlichting benodigd was, omdat de aanwezige halogeenspots 30 jaar oud en behoorlijk versleten waren. Voor de tentoonstelling was er behoefte aan zowel grote als kleine zoomspots. De grote (2.000lm) voor grote zalen met hoog plafond en kleine spots voor detail- en objectverlichting waar maximaal 50 lux op mag. Frank geeft aan: ‘Zoals zo vaak was er een budgettair probleem, het budget was ontoereikend om alle halogeenspots te vervangen door nieuwe LED-armaturen. Met dank aan de Vriendenloterij is dit opgelost!’
De keuze viel op CLS armaturen, geleverd door de firma Lichtpunt uit Groningen, gebaseerd op de prijs/kwaliteit verhouding. Frank vertelt: ‘We kennen de markt goed en weten wat er voorhanden is bij de verschillende fabrikanten. De goede kwaliteit tegen een gunstige prijs hebben de doorslag gegeven. In het productaanbod waren zowel de grote als kleine spots verkrijgbaar, waarbij de keuze op de Jade en Focus Series zijn gevallen. Binnen deze series is er gekozen voor de Jade Zoom, Jade Expo en Focus HP Track. De Jade Zoom is door zijn zoomlens een fijn armatuur voor het belichten van de collectie. De uitstralingshoek is traploos in te stellen, hierdoor kunnen we heel precies belichten. Hetzelfde gaat op voor de Focus HP Track, kleine en in dit geval kwetsbare objecten kunnen heel gericht en precies worden belicht. Naast de collectie is er ook licht nodig voor alle verkeersgebieden. Voor deze functie hebben we gekozen voor de Jade Expo. De functionaliteit van een zoomlens is hiervoor niet nodig, vandaar gekozen voor de budgetvriendelijke Jade Expo, zoals eerder aangegeven, budget is altijd van belang.’
Alle armaturen zijn in aanwezige & nieuwe 3-fasen lichtrails geplaatst. Frank: ‘De hoeveelheid lichtrail en waar deze hangt speelt altijd een rol. Voor Macht – 800 jaar Binnenhof hebben we bestaande rail aan kunnen passen, de positie veranderd en extra rail toegevoegd. Dit was mogelijk omdat het hier om een vaste opstelling gaat. We maken graag gebruik van de materialen die er al zijn waar mogelijk. Een deel van de rail was er al en belichten vanuit de rail is snel en flexibel.’ Voor de aansturing is hier in de basis gekozen voor Local Dim, omdat het inregelen van de intensiteit met de potmeter op het armatuur voor de ontwerper het snelste en prettigste werkte. Voor enkele spots is gekozen voor Wireless DMX, omdat deze zijn gekoppeld aan een videopresentatie.
Macht – 800 jaar Binnenhof is niet de enige tentoonstelling die het lichtontwerpbureau uit heeft mogen lichten en heeft daar ook haar keuze qua armaturen op aangepast: ‘Voor wisselende tentoonstelling is er behoefte aan veelzijdige armaturen. Armaturen met een zoomlens bieden de benodigde flexibiliteit, welke zowel de Jade als de Focus hebben. Daarnaast maken we veel gebruik van de beschikbare accessoires voor de Jade Zoom, de filters en barndoors maken dit armatuur nog veelzijdiger. De Local Dim functie geeft ons het gemak van eenvoudige en snelle bediening.’
Na Macht – 800 jaar Binnenhof heeft 50LUX een bijdrage mogen leveren aan diverse tijdelijke tentoonstellingen, waardoor ze een goede band hebben opgebouwd met de medewerkers van het museum. Hierdoor waren ze bij het museum al in beeld toen de tentoonstelling Klein, Kleiner, Grootst. De poppenhuizen van jonkvrouw Lita de Ranitz ontworpen werd door Studio Marleen Bos en toen ze door hen voorgedragen werden was het snel beslist en mochten ze ook hiervoor het lichtontwerp verzorgen.
Er hingen dus al diverse CLS armaturen series in het museum, maar voor deze tentoonstelling was extra verlichtingsmateriaal nodig. Frank vertelt: ‘Het is voor het museum fijn als al het verlichtingsmateriaal van eenzelfde fabrikant komt, dat maakt service en onderhoud overzichtelijk. De benodigde specials waren beschikbaar in het assortiment van CLS, een logische keuze om de goede samenwerking voort te zetten.’
De keuze is gevallen op de Local Dim aangestuurde opbouwversie van de CLS Focus Micro voor het belichten van de historische poppenhuizen in de wandvitrines. Het verlichten hiervan moest namelijk heel precies gebeuren, om de specifieke, kleine details mooi uit te laten komen. Het compacte formaat van de Focus Micro heeft de doorslag gegeven in de keuze, omdat het de mogelijkheid bood om de spots goed in te bouwen en nauwkeurig te belichten door de zoomlens op het armatuur en de meegeleverde snoots. Het inbouwen was echter nog een uitdagende klus door de beperkte ruimte, de positionering luisterde nauw en doordat de collectie erg kwetsbaar was. ‘Maar zo hebben we het graag’, zegt Frank.
Ze zijn dan ook tevreden met de resultaten die ze hier neer hebben mogen zetten, het maximale eruit hebben gehaald en iedere dag fluitend naar hun werk gaan. Dat zegt genoeg!
© Macht – 800 jaar Binnenhof (Haags Historisch Museum)
Ontwerp: Perspekt Studio’s
A.V.: Moetwil en Van Dijk
Realisatie: Perspekt Studio’s
Lichtontwerp: 50LUX – Frank Hulsebosch
Distributeur CLS: Lichtpunt
Toegepaste armaturen: Jade Expo Local Dim / W-DMX, Jade Zoom Local Dim, Focus HP 230V | 3000K
Schenking: Vriendenloterij
Foto’s: Gerrit Schreurs
